MRKONJIĆ GRAD – Zbog prisustva teških metala u potocima Grabovac i Medljanska rijeka te u rijeci Sani, koji su dokazani laboratorijskim analizama, Centar za životnu sredinu podnio je krivičnu prijavu Republičkom javnom tužilaštvu RS protiv investitora u rudniku “Medna NV” na području Mrkonjić Grada.
Ovo je rezultat dvogodišnjeg istraživanja i uzimanja uzoraka vode u okolini rudnika Medna, a u krivičnoj prijavi obuhvaćeno je ukupno pet krivičnih djela i to zagađivanje životne sredine i zagađivanje životne sredine opasnim materijama, zagađivanje hrane i vode za ishranu, odnosno za napajanje životinja, te neizvršenje odluka nadležnih organa o mjerama zaštite životne sredine.
Prema tvrdnjama iznesenim u prijavi, firma “Medna NV” je nelegalnim radnjama i nepoštovanjem donesenih odluka od strane institucija, prouzrokovala zagađenje vode koja se koristi za ishranu i napajanje životinja, kao i onečišćenje životne sredine u okolini.
“Rudnik Medna je primjer kako ne treba da radi niti jedan rudnik u Republici Srpskoj. Iskopavanje uglja u ovom rudniku prouzrokovalo je višeslojne štete za Srpsku, za stanovnike sela Medna i okolnih sela, ali i za ljude koji žive od rijeke Sane. Voda, zemlja i vazduh su zagađeni, a šteta po životinjski i biljni svijet je nesaglediva“, rekao je za CAPITAL Ratko Pilipović, pravnik Centra za životnu sredinu koji dodaje da su se posljedice iskopavanja uglja osjetile i u Ključu.
Kaže da rudnik uglja Medna nije jedini koji iza sebe ostavlja pustoš u prirodi, jer je trend otvaranja rudnika uglja u RS postao sve učestaliji, a rudnici Bistrica i Bukova Kosa su najsvježiji primjer iz prakse zagađivanja.
Naprave dar-mar i odu
Predsjednik Centra za životnu sredinu Tihomir Dakić kaže da se nadležnima mora postaviti pitanje da li zaista svako ko hoće može doći kod nas i otvoriti firmu, raditi kako god hoće, a onda ostaviti iza sebe dar-mar i otići dalje da kopa.
“Da li su zaista institucije Republike Srpske toliko nesposobne da nisu u stanju da zaštite prava građana ili se radi o nečemu drugom? Možda se radi o zanemarivanju i zloupotrebi rada u kontrolnim organima ili o nekoj vrsti saučesništva. Da li je Ministarstvo energetike i rudarstva RS svjesno šta rade privatne firme kojima je jedini interes profit i od čijeg rada Srpska ima samo štetu? Za čiji interes radi oni rade, za koga radi ministar“, pita Dakić i dodaje da kada odgovorimo na sva ova pitanja, onda lako možemo zaključiti da smo ostavljeni sami da se borimo.
Kaže da smo došli u situaciju da će, ono što mi sami sačuvamo, biti sačuvano za naredna pokoljenja, a da će preostalo biti prodato i uništeno.
Načelnik Mrkonjić Grada Dragan Vođević (SNSD) kaže da se eksploatacija uglja na ovom lokalitetu privodi kraju, te da je svjestan da je investitor poprilično zanemario obaveze po pitanju poštovanja ekoloških uslova.
Opština ne može da utiče
“Nažalost, opština ne može da utiče na njihov rad, meni su ruke kao načelniku vezane, mi smo samo nadležni za puteve. Uprkos tome, mi smo ranije više puta razgovarali sa investitorom, posebno kada stanovništvo nešto zvanično prijavi i ima zamjerke. Građani su se ranije žalili, ali u posljednje vrijeme to ne rade. Nemamo nijednu prijavu već godinu i po“, kaže Vođević.
Kaže da ne spori da zagađenja ima bez obzira na to i jasno mu je da privatnike vodi samo njihov interes da zarade.
„Siguran sam da je sve moglo biti bolje urađeno i od strane investitora, a i da je inspekcija mogla više od toga da dođe, vidi i ode. Molili smo da se to malo sredi i da se pazi, da jesu ne bi bilo toliko štete. Dio potoka koji ide kroz njihovo jalovište bio je jedno vrijeme uređen i djelovalo je da su dobro uradili, ali onda su proširili mašinama polje rada i opet došli na isto“, objašnjava načelnik.
Objašnjava da je firma “Medna NV” ove godine uplatila oko 170.000 maraka za koncesiju i da je ostalo još nešto do kraja godine.
Nadležna vodna inspekcija koja je više puta kontrolisala kvalitet vode, tvrdi da je investitor sve naloge u potpunosti ispoštovao.
“Naložene mjere su se odnosile na stavljanje potoka Grabovac u cijev u dužini od oko 200 metara kroz eksploataciono polje u cilju što manjeg zamućenja i zagađenja Medljanske rijeke u koju se pomenuti potok uliva, kao i rijeke Sane u koju se uliva Medljanska rijeka. Zadnja kontrola je bila 8. novembra, a na licu mjesta je uočeno da su pomenuti vodotoci potpuno čisti osim potoka Grabovac koji je blago zamućen zbog prolaska potoka dijelom kroz veliku deponiju, a to ne utiče na ostatak. Do zamućenja potoka dolazi tek obično usljed većih padavina i ispiranja jalovišta“, rekli su u Inspektoratu RS.
U više navrata pokušali smo da dobijemo direktora i jednog od vlasnika firme Nebojšu Tegeltiju, ali je broj telefona koji su naveli u privrednim registrima bio nedostupan.
Koncesija za eksploataciju kamenog i mrkog uglja za rudnik Medna izdata je u aprilu 2021. godine na period od sedam godina. Izdata je firmi “Medna NV” u vlasništvu Nebojše Tegeltije i Božidara Mijatovića koja do tada nije imala nikakve prihode, dok su godinu prije imali minus od 10.000 maraka. Šire područje rudnika nije gusto naseljeno a zaselak Dragosavljevići udaljen je samo 150 metara.
Od otvaranja rudnika prekršen je niz propisa, uzurpirana je privatna imovina, a institucije nisu ni na šta reagovale, o čemu je portal CAPITAL ranije pisao u više navrata.
Mještani su za naš portal govorili da je prema analizama koje je radio Institut za javno zdravstvo Republike Srpske, potok Grabovac u Medni koji se ulijeva u Medljanku, potom ide u Sanu, pun teških metala, čija vrijednost je i 15 puta veća od maksimalne dozvoljene.
CAPITAL: A. Pisarević
