BEOGRAD, Gubitnici se broje stotinama hiljada. Tu su nezaposleni sa podužim “stažom“ na Birou, u međuvremenu otpušteni, penzioneri, preduzetnici, njihovi radnici…. Građana Srbije koje je, sada već četvorogodišnja, kriza tek okrznula, ili su u njoj profitirali, neuporedivo je manje. To se desilo samo onima koji su je i dočekali kao – dobrostojeći.
Godine teške ekonomije bile su milosrdnije prema ljudima na dobrim pozicijama, prije svega u finansijskom sektoru, državnoj upravi. Broj zaposlenih se povećao i među umjetnicima, inovatorima, naučnicima, zaposlenima u zabavi i rekreaciji, komunikaciji….
– Od izbijanja svjetske ekonomske krize možemo reći da je veoma malo dobitnika, a da je najveći dio stanovnika gubitnik – kaže ekonomista Miroslav Zdravković, urednik sajta “Makroekonomija“. – Najveći gubitnici ekonomske krize u Srbiji su nezaposleni, preduzetnici, radnici u prerađivačkoj industriji, građevinarstvu, trgovini, poljoprivredi i saobraćaju. U ovim granama broj zaposlenih je smanjen za 113.000. Veći broj zaposlenih, osim u tri javne djelatnosti, državnoj upravi, zdravstvu i obrazovanju, imaju kreativne usluge, ali i one manje kreativne, poput finansijskih djelatnosti i poslovanja sa nekretninama.
Analiza Ministarstva finansija i privrede Srbije nedavno je pokazala da su tokom krize plate u javnom sektoru rasle brže nego u privatnom. Na kraju prošle godine državni i javni uposlenici su zarađivali blizu 45.000 dinara u prosjeku, a privatni – jedva malo više od 35.000 dinara. Najveći rast zabilježen je u javnim preduzećima – sa oko 42.000 u 2008. godini, na 54.000 krajem prošle godine. A po primanjima, penzioneri su prošli loše.
– U prosjeku, zaposleni su imali manji pad zarada nego penzioneri – objašnjava Zdravković. – Primanja prvih smanjena su za 4,6 odsto, sa 385 na 367 evra, a najstarijih za 10,1 odsto, sa 227 na 199 evra. Manji pad zarada zaposleni su platili otpuštanjima. Broj penzionera povećan je za 71.000, ako se ne računaju vojni. Pad primanja u evrima dodatno je pogoršan “evroinflacijom” u Srbiji. Nezavisno od rasta dinarskih cijena, u Srbiji brže rastu i cijene u evrima u odnosu na članice Evropske unije. To se stručno zove konvergencija nivoa cijena, pa se u ovom vidu konvergencije najuspješnije približavamo EU. To je dodatno pogoršalo standard zaposlenih i penzionera.
Dok su siromašni siromašili iz godine u godinu, broj najbogatijih u Srbiji je nekim čudom porastao. Evidencija Poreske uprave je tokom 2008. godine prebrojala 16.500 milionera. Toliko je građana platilo porez na godišnji dohodak. Ove godine, doduše za lanjska primanja, poreznicima je stiglo oko 21.000 prijava.
A svako ko se pita ko su bogataši u Srbiji, ova lista teško da će dati vjerodostojan odgovor. Po njoj, kriza nije oštetila pravnike, ekonomiste, advokate, mašinske inženjere, male privrednike i, naravno, direktore. To su najčešća zanimanja među obaveznicima ovog poreza.
Da su bogati uglavnom ostali u istom statusu, potvrđuje i prodaja luksuzne robe. Niko se ne žali na pad prometa najskupljih artikala, pa ni prodavci automobila.
– Takozvani premijum segment prodaje automobila je prilično stabilan – kaže Miloš Petrović, predsjednik Srpske asocijacije uvoznika automobila i dijelova. – Godišnje se proda oko 1.500 ovakvih automobila. Po 500 “audija“, oko 500 „BMV“ i 500 “mercedesa“. Rijetko se desi da neko ko vozi automobil iz ove klase, pređe da kupuje jeftiniji. Može samo da se desi da “mercedes” zamijeni za “audi“, ili obrnuto.
Trgovci automobila, međutim, priznaju da 2008. godina nije bila uobičajena. Pred sam početak ekonomske krize, većina je živjela preko svojih uobičajenih mogućnosti. Tako je i prodaja četvorotočkaša bila znatno vijeća.
A ko to u Srbiji vozi najbolje automobile? Pa, ako je suditi, po kupoprodajnim ugovorima – firme. Skoro 99 odsto ovih vozila se prodaje pravnim licima i to na – lizing. To su uspješne kompanije i diplomatska predstavništva.
Plate po stanovniku
Kada se promjene u raspoloživom dohotku građana posmatraju prostorno, najmanji pad primanja je u centralnoj Srbiji (8,9 odsto), Beogradu (10,9 odsto), Vojvodini (11,6 odsto) i Novom Sadu (16,5 odsto). – promjene ovog indikatora posljedica su promjena više faktora: kursa dinara prema evru, broja zaposlenih, prosječnih zarada i broja stanovnika – objašnjava Miroslav Zdravković, urednik portala „Makroekonomija“. – Pad broja stanovnika ublažio je negativno dejstvo prva dva faktora. Prosjeci su tu da sakriju, a ne da otkriju detalje i suštinu, pa kada se posmatraju oblasti ili okruzi najveći pad primanja po stanovniku imali su Niš (31,2 odsto), Nišavski okrug bez ovog grada (25,3 odsto), Podunavski (23,5 odsto), Raški (22,7 odsto) i Pomoravski (21,7 odsto). Novosti
