BANJALUKA, Centralni registar hartija od vrijednosti Banjaluka, koji danas obilježava 10 godina od osnivanja i početka rada, do sada je saldirao više od 770.000 transakcija čija je ukupna vrijednost preko dvije milijarde KM.
Jubilej CRHOV dočekuje u sopstvenim poslovnim prostorijama.
„Jedna od najvažnijih funkcija Centralnog registra je prenos državnog kapitala u procesu privatizacije. Na kupce državnog kapitala prenesena je imovina ogromne vrijednosti iz raznih metoda prodaje. Kod prenosa hartija od vrijednosti po drugim osnovama najbrojniji su prenosi po osnovu nasljeđivanja, kojih je bilo preko 20.500. Upisano je više od 1.900 založnih prava i provedeno više od 100 postupaka prodaje založenih hartija od vrijednosti. Centralni registar je bio depozitar za svih 13 privatizacionih investicionih fondova, a sada je depozitar za 9 zatvorenih i 3 otvorena investiciona fonda, te za Akcijski fond Republike Srpske, Fond za restituciju Republike Srpske i Penzijski rezervni fond“, rekla je za poslovni portal CAPITAL.ba direktor CRHOV Jasminka Đukić.
Centralni registar obavlja i poslove depozitara u postupku preuzimanja akcionarskih društava, kojih je do sada uspješno okončano više od 360.
„Ovako brojne i raznovrsne funkcije i zadatke ne bi bilo moguće obaviti bez tima kretativnih informatičara koji su izvršili odgovarajuće nadgradnje i intervencije na softveru koji je doniran Centralnom registru. Na taj način je softver prilagođen regulativi u Republici Srpskoj i specifičnim djelatnostima koje obavlja Centralni registar i omogućeno nesmetano korišćenje postojećeg sistema i baze podataka u svim segmentima“, ističe Đukić.
Deset godina od prve registrovane hartije
Centralni registar je osnovan posebnim zakonom koji je donesen 1998. godine u grupi zakona koji su omogućili uspostavljanje tržišta kapitala. Tim zakonom su određene sljedeće djelatnosti Centralnog registra: registracija dematerijalizovanih hartija od vrijednosti, registracija vlasništva, prenos hartija, upis prava trećih lica, upis zabrana i ograničenja ostvarivanja prava na hartijama, te čuvanje podataka o hartijama, vlasnicima i transakcijama.
Osnivač Centralnog registra je Republika Srpska, a osnivački kapital je iznosio 100.000 KM. Osnivanje Centralnog registra je upisano u sudski registar 21.02.2001. godine, a prva hartija od vrijednosti je registrovana 29. novembra te godine.
„Centralni registar je za ovih deset godina uspješno obavljao značajnu javnu funkciju koja mu je zakonom povjerena. Zajedno sa ostalim institucijama tržišta kapitala, Centralni registar predstavlja značajnu infrastrukturu bez koje nema organizovanog, transparentnog i sigurnog tržišta“, kaže Đukić.
U Centralnom registru je uspostavljen sistem unosa, čuvanja i korišćenja podataka kojim se postiže puna pravna sigurnost. Centralni registar je za dematerijalizovane hartije od vrijednosti praktično ono što su zemljišne knjige za nekretnine. Upisom u Centralni registar se stiču, mijenjaju i prestaju vlasnička prava na hartijama. Vlasnikom se i prema emitentu i prema trećim licima smatra ono lice koje je upisano u Centralni registar.
CRHOV jedna od najvećih baza podataka
Do danas je registrovano je preko 1000 emitenata koji su u više od 1.500 emisija emitovali oko 1.100 različitih hartija od vrijednosti. Otvoreno je više od 1.250.000 vlasničkih računa, pa je Centralni registar postao jedna od najvećih baza podataka u RS. Iz te baze podataka Centralni registar sačinjava brojne izvještaje za Komisiju za hartije od vrijednosti, sudske, državne i druge nadležne organe i objavljuje ih na svojoj internet stranici i na portalu tržišta kapitala RS.
Centralni registar emitentima i vlasnicima izdaje izvještaje, potvrde i izvode koji imaju pravnu snagu javnih isprava. Pravo glasa na skupštini akcionara se od 2002. godine ostvaruje na osnovu izvještaja Centralnog registra. Potvrda o vlasništvu na hartijama od vrijednosti koristi se kao dokaz o imovini u sudskim i drugim postupcima.
Uspostavljen je siguran i efiksan način ispunjavanja novčanih obaveza i prenosa hartija od vrijednosti iz poslova zaključenih na organizovanom tržištu.
Član ECSDA
Ostvareni su značajni rezultati i na polju međunarodne saradnje i članstva u međunarodnim asocijacijama. Centralni registar je u junu 2002. godine primljen u članstvo Asocijacije centralnih depozitara hartija od vrijednosti i klirinških kuća Centralne i Istočne Evrope (CEECSDA). U januaru 2006. godine sve članice CEECSDA primljene su u članstvo Evropske asocijacije centralnih depozitara hartija od vrijednosti (ECSDA). Centralni registar je pridruženi član svjetske Asocijacije nacionalnih agencija za označavanje hartija od vrijednosti (ANNA). Ove agencije dodjeljuju međunarodno priznate brojeve i oznake hartija od vrijednosti – ISIN i CFI kodove. Bosna i Hercegovina nema nacionalnu agenciju za dodjelu međunarodnih oznaka, pa je Centralni registar u decembru 2008. godine potpisao ugovor o dodjeli ISIN i CFI kodova za hartije od vrijednosti emitovane u Republici Srpskoj sa zamjenskom agencijom ”WM Datenservice” iz Frankfurta. U februaru 2009. godine dodijeljeni su međunarodno priznati kodovi svim do tada registrovanim hartijama od vrijednosti. Od tada se od zamjenske agencije pribavlja potvrda međunarodnih kodova prije registracije svake nove hartije.
Osnovni kapital 2,6 mil. KM
Osnovni kapital danas iznosi 2.680.000 KM, a sadašnji akcionari Centralnog registra su Akcijski fond Republike Srpske, Banjalučka berza, 8 banaka i 3 brokersko-dilerska društva. Centralni registar sada ima 34 zaposlena radnika, od toga je dvije trećine sa visokom stručnom spremom i posebnim znanjima i iskustvima. Tehnička opremljenost je na zavidnom nivou i u skladu sa najnovijim standardima. Sve to Centralni registar čini sposobnim da u potpunosti odgovori potrebama tržišta i svojih članova, kao i javnoj funkciji i društvenom značaju koji ima.
Autor: CAPITAL.ba
