BEOGRAD, Kuda god da krene, srpska privreda nailazi na – zid.
Na pomoć države više ne može da računa, NBS tvrdi da ne može da utiče na poslovnu politiku banaka, dok sami bankari, istina samo nezvanično, otkrivaju da narednu godinu građani Srbije baš i neće pamtiti po povećanoj kreditnoj aktivnosti. Pare će, kažu, prije uložiti u zapise koje će, i naredne godine, emitovati država. Jer, tu je i povraćaj uloženog najsigurniji.
A, svježih para neće očito biti dovoljno ni od stranih investitora. Od najvećih partnera, poput Njemačke i Italije, Srbija ne može očekivati mnogo, s obzirom na to da će se naredne godine oni baviti svojom mukom prezaduženosti. Pored toga, zabrinjavajuća je i vijest da su grčki privrednici u velikom broju prenijeli svoje poslove, zbog krize, u Bugarsku gdje su samo u prethodnih nekoliko mjeseci zaposlili dodatnih 100.000 ljudi. Iznos novca koji je iz grčkih banaka prenijet u bugarske, još uvijek je nepoznat. Ovo ukazuje da privrednici iz okruženja u Srbiji ne prepoznaju dobar ambijent za njihove poslove.
Pri tom, Srbija ima porez na dobit od deset odsto, što je identično bugarskim stopama. Ali, privredni ambijent Srbije prepun je drugih, skrivenih, takozvanih „parafiskalnih nameta“.
Tako, recimo, godišnja naknada za isticanje imena banke u centru Kikinde košta 17.000 dinara. Ista banka za filijalu u centru Bosilegrada na ime ovog nameta treba da izdvoji blizu 2,5 miliona dinara. Firma koja bi da gradi fabriku za proizvodnju električnih uređaja na ime naknade za uređenje građevinskog zemljišta u Boljevcu će izbrojati 890.000 dinara. Priprema za gradnju istog objekta u Vrnjačkoj Banji koštaće blizu 77 miliona dinara.
Firmarine, naknade za uređenje i korišćenje građevinskog zemljišta, porez na imovinu i cijene komunalnih usluga opštine i gradovi u Srbiji propisuju po svojoj volji i ličnim aršinima. Praksa je pokazala da su ove naknade posljednjih godina postale najlakši izvor punjenja lokalnih budžeta, pa ih je teško predvidjeti.
Iako zakon odavno kaže da Vlada treba da propiše maksimalne iznose firmarina i naknade za korišćenje motornih vozila, ona to nije učinila ni poslije podsjećanja Ustavnog suda. Kada je Republika „pritegla“ transfere opštinama i gradovima, oni su riješile da novac nadoknade na teret privrede. I samo firmarina trenutno finansira od 0,002 do 5,4 odsto lokalnih budžeta. Njihovo ograničenje ozbiljno bi ugrozilo funkcinisanje mnogih varošica, pa je Vlada riješila da stvar prolongira.
– Pratili smo kako su se firmarine kretale od 2006. do 2009. godine i vidjeli da su se one značajno promijenile – kaže Bisera Pavlović iz Ministarstva finanasija. – Mi smo 2006.godine već poslali uputstvo na adrese svih 145 opština i ništa nismo postigli. Najveći su iznosi firmarina u najsiromašnijim opštinama, jer one imaju male mogućnosti da ubiraju prihode. Uradili smo i prijedlog Uredbe o maksimalnom iznosu ovih naknada, ali on nije otišao dalje iz Ministarstva. Moje mišljenje je da su se sada, kada samoupravama ostaje 80 odsto naknada od zarada zaposlenih, stekli uslovi da se iznosi firmarina ograniče.
A tokom te tri godine neke opštine su iznose firmarina podigle i za 50 puta. U Leskovcu je ona sa 35.000 skočila na 1,8 miliona dinara, a u Kladovu sa devet miliona na astronomska 24,5 miliona dinara. Beočinska cemetara je firmarinu plaćala 472.000 dinara, a onda je stigla uplatnica na dva miliona dinara.
– Poslujemo po čitavoj Srbiji i imamo dobar pregled svih operativnih troškova – objašnjava Vera Nikolić-Dimić iz VIP mobajla. – Firmarine se kreću od nekoliko hiljada dinara, pa do nekoliko miliona dinara godišnje. U Kikindi plaćamo 17.000 dinara, a u Kragujevcu 880.000 dinara. Tek prije neki dan su nam dozvolili da ne plaćamo firmarine za bazne stanice. Jedva smo uspjeli da ubijedimo neke opštine da bazne stanice nisu prodajna mjesta.
Plate sve manje
Prošlog mjeseca, prosječna plata u Srbiji bez poreza i doprinosa iznosila je 38.167 dinara, odnosno oko 370 evra, što je za 1,9 odsto manje od septembarske zarade, kažu podaci Republičkog zavoda za statistiku. Oktobarske zarade su tanje za oko pet evra, odnosno za 590 dinara od plata iz prethodnog mjeseca.
– Pad prosječnih zarada na mjesečnom nivou rezultat je, prije svega, slabije dinamike privrednih kretanja u zemlji – objašnjavaju ekonomisti.
– Da nije nekih subvencionisanih podržavljenih, državnih i nekih društvenih preduzeća, prosjek plata bi bio daleko niži. To bi zapravo dalo realnu konkurentnu sliku domaće privrede. Novosti
