BANJALUKA, Strukturne greške napravljene pri privatizaciji Fabrike glinice “Birač” iz Zvornika 2001. godine uz ugovorene višemilionske ustupke i povlastice kojima je Vlada RS izlazila u susret kupcu, litvanskoj grupaciji “Ukio”, došle su na naplatu ove godine.
Vladu RS su povlastice i subvencije “Birču” od njegove privatizacije do upada kontrolnih organa RS u fabriku 2. aprila ove godine koštale 38,8 miliona KM.
Pored toga, reprogramirani dugovi Vlade RS, državnih preduzeća, banaka i privrednih subjekata prema “Birču” premašili su 50 miliona KM.
Predsjednik Vlade RS Željka Cvijanović rekla je juče da je Okružni privredni sud u Bijeljini donio odluku o pokretanju stečaja u “Birču”.
Ona je kazala da se ovim stvaraju pretpostavke za funkcionisanje fabrike, ponovivši opredjeljenje Vlade RS za nastavak proizvodnje “Birča” dok kontrolni organi RS istovremeno rade svoj posao.
Zahtjev za stečaj “Birča” podnijela je Poreska uprava RS u cilju naplate potraživanja za neplaćeni porez u iznosu od oko 17 miliona KM.
Privatizacionim ugovorom, koji su 4. oktobra 2001. sklopili tadašnja Direkcija za privatizaciju RS i litvanska “Ukio banko investicina grupa” utvrđena je cijena za 63,86 odsto državnog kapitala “Birča” od 10,25 miliona KM, trogodišnje investiranje od 56,1 milion KM i zapošljavanje 1.291 radnika.
Vlada Mladena Ivanića je isti dan posebnim sporazumom pristala na brojne ustupke kupcu, od prestrukturiranja dugova “Birča”, kojim se obavezala na otpis kamata, zateznih kamata i ugovorenih kazni na glavne dugove preduzeća do kojih je došlo prije privatizacije.
Fabrici je, uz to, predviđena odgoda otplate pretprivatizacionih dugova prema državnim preduzećima – Rafineriji nafte Brod, Rudniku boksita u Srebrenici, “Željeznicama RS” i “Elektroprivredi RS”, zatim Razvojnoj i Kristal banci, kao i Fondu PIO i Fondu zdravstva.
Vlada je pristala da pregovara i o odgodi vraćanja dugova prema drugim povjeriocima, kao što su Rudnici boksita Nikšić, “BH gas” Sarajevo, “NIS gas” Novi Sad, Rudnici boksita Milići i PBS Zvornik.
Sporazumom su, takođe, “Elektroprivreda RS” i “Željeznice RS” obavezane da sklope ugovore s “Birčem” o snabdijevanju strujom, odnosno prevozu tereta po posebnim tarifama.
Međutim, Vlada Dragana Mikerevića je 8. maja 2003. zbog revizorski utvrđenih “finansijskih neadekvatnosti” u zvorničkoj fabrici, izostanka reprograma pojedinih preduzeća i neobezbjeđivanja posebnih tarifa za struju, željeznicu i transport gasa, učinila ustupak Litvancima smanjujući ključne obaveze iz osnovnog privatizacionog ugovora i sporazuma.
Tako je kupoprodajna cijena oborena na šest miliona KM, trogodišnja investiciona obaveza na oko 11,2 miliona KM, a obaveza zapošljavanja na 950 radnika uz napomenu da se višak zaposlenih u “Birču” usaglasi sa sindikatom.
Aneksom sporazuma Mikerevićeva vlada prihvata na sebe da će najkasnije do početka proizvodnje u preduzeću uredno ispuniti sve ono što nije Ivanićeva. Između ostalog, zadužuje Ministarstvo finansija RS da reprogramira kreditne obaveze “Birča” prema Kristal banci u iznosu od 5,3 miliona KM, te pristaje da Razvojnoj banci predloži reprogram njihovog kredita. Pored toga, zadužuje “Elektroprivredu RS”, “Telekom” i Ministarstvo trgovine i turizma RS da fabrici iz Zvornika reprogramiraju obaveze nastale do kraja 2001. i to na pet godina (grejs period tri godine) uz otpis kamate, te predlaže ostalim državnim preduzećima da odgode svoja potraživanja.
Ustupcima većinskom vlasniku “Birča” tu nije kraj, jer Vlada Dragana Mikerevića već 30. decembra 2003. godine s grupacijom “Ukio” sklapa novi anaks sporazuma.
Vlada kupca obavezuje da uplati neplaćeni dio kupoprodajne cijene od 2,75 miliona KM, dok sa svoje strane obećava da će učiniti sve da obezbijedi posebne tarife za struju, niže za 25 odsto u odnosu na važeće cijene, na period od najmanje pet godina. Ističe, takođe, da će definitivno završiti aktivnosti po osnovu prestrukturiranja dugova preduzeća po osnovu javnih obaveza.
Povlastice i subvencije (u milionima KM)
Uplata dijela duga “BH gasu” 1,11
Uplata dijela duga Rudnicima boksita u Nikšiću 0,66
Subvencije za električnu energiju 28,85
Subvencije za prevoz željeznicom 6,8
Oslobađanje plaćanja obaveza za povezanu firmu 1,0
Subvencije za podsticaj izvoza 0,39
UKUPNO 38,81
Reprogramirani dugovi (u milionima KM)
Budžet i fondovi (u procesu privatizacije) 22,1
Rafinerija nafte Brod 3,88
Rudnici boksita Srebrenica 0,11
“Elektrobijeljina” 3,47
“Boksit” Milići 9,0
“Željeznice RS” 1,5
Privredna banka Sarajevo 2,13
UKUPNO 42,25
*Dodatak: Reprogram ranijih reprograma i kredita (septembar 2008) u iznosu od devet miliona KM
Novostvorene obaveze (u milionima KM)
Prema budžetu RS 11,03
Preduzeću “BH gas” 21,85
“Elektrobijeljini” 5,07
UKUPNO 37,95
Nezavisne novine
