VAŠINGTON , Da li čelnici najveće američke investicione banke “Goldman Saks” upravljaju njemačkom privredom, da li će uticati na sastavljanje buduće italijanske vlade, i da li su oni u stvari pravi vladari na evropskom ekonomskom prostoru, biće jasno kada se jednog dana budu otvarala dosijea tajnih službi.
Međutim, da ovaj američki gigant nije bez “putera na glavi” i da su neke istine već isplivale, zna se od kada je počela svjetska ekonomska kriza, prije skoro pet godina.
Naravno, “Goldman Saks” je i dalje tu, Vol Strit neće tako lako napustiti i pored svih prijetnji koje je predsjednik Amerike Barak Obama izricao “alavim bankarima” sa njujorškog Menhetna.
Ko su te “nedodirljive veličine”, kojima ni Bijela kuća ne može ništa?
Osnovani 1869. godine, tokom krize jedni od rijetkih koji su poslovali pozitivno, a danas imaju više od 31.000 zaposlenih.
Jednostavno rečeno – njihova se sluša.
Spisak onih koji su rukovodili “Goldman Saksom” i njihove funkcije u državnom aparatu, impresivne su. Dobri su i sa demokratama i sa republikancima.
Robert Rubin i Henri Polson bili su ministri finansija u Bušovoj i Obaminoj administraciji, Mark Karni guverner Narodne banke Kanade, a Mario Dragi guverner Evropske centralne banke. Svi oni su bili i generalni menadžeri “Goldman Saksa”.
Sadašnji CIO Lojd Blenkfajn prošle godine je dobio blizu 68 miliona dolara u bonusima. Zaposleni su u prosjeku dobijali po 660.000 dolara bonusa.
Gdje su onda problemi, i kada su se pojavili?
Strane banke su tokom krize, u poslovanju sa “Goldman Saksom” izgubile skoro milijardu dolara, među kojima je najveću štetu pretrpjela Banka Škotske.
Šteta je pričinjena, tako što je “Goldman Saks” prodavao “derivate”, kao solidnu investiciju stranim bankama, penzionim fondovima i osiguravajućim kompanijama. Iako u ovoj vrsti posla uvijek postoji rizik, problem je u tome što je neko u svemu i zaradio.
Dok su “gubitnici” naivno vjerovali da se radi o solidnoj investiciji, jedan od vlasnika “hedž fonda” Džon Polson znao je da će “derivati” propasti, ali se specijalnim berzanskim instrumentima obezbijedio da i u tom slučaju profitira. I to baš za milijardu dolara, koliko su drugi izgubili.
“Goldman Saks” je dobio svoj procenat. Bio je to početak svjetske ekonomske krize.
Obama, kome je tada upravo počinjao prvi predsjednički mandat, zaklinjao se u bespoštednu borbu protiv mešetara sa Vol Strita.
Pokreti “Okupiraj” su bili na američkim ulicama. Izgledalo je da dolazi novo vrijeme za bankare iz Njujorka.
Američka “Securities and Exchange Commission” tužila je “Goldman Saks” zbog obmanjivanja investitora, tako šsto su izostavljali ključne informacije i lažno prikazivali proizvod. Djelovalo je da će takav udarac čak i gigant kao ova banka teško preživjeti.
Onda se desio preokret, ili se zapravo sve nastavilo po starom.
Američko ministarstvo pravde je saopštilo da odustaje od tužbe proritv “Goldman Saksa” za 1,3 milijardu dolara. Postignuto je poravnanje, po kome je 300 miliona dolara plaćeno vladi SAD, a 250 investitorima koji su izgubli svoj novac.
“Goldman Saks” i pored te isplate nikada nije priznao da je bilo šta nelegalno uradio. Gubitke koje su pretrpjeli investitori pravdali su negativnim performansama cijelog sektora.
Na Vol Stritu na kraju skoro niko nije bio kriv za krah što se dogodio. Svi trilioni dolara koji su izgubljeni, izgubljeni su legalno, sve je zakonski pokriveno.
Koliki je udio “Goldman Saksa” u kreiranju politike u evrozoni i da li će tu neko biti kriv za eventualni neuspjeh, u ovom času nije poznato. Mediji u Evropi sada samo spekulišu o tom uticaju.
Gledajući Ameriku i slučajeve koji su doveli do najveće ekonomske krize od Drugog svjetskog rata, zaključak je da će i tu na kraju sve biti po zakonu. Ili će se već neko poravnanje naći.
Ostaje zaključak časopisa “Roling Stoun” – “Goldman Saks je džinovska vampirska hobotnica oko lica čovječanstva, koja svoje pipke zariva u sve što miriše na novac”. Nezavisne novine
