BEOGRAD/PODGORICA, Kineski kredit za projekat izgradnje autoputa koji će povezati Beograd sa jadranskom obalom u Crnoj Gori povećao je javni dug te zemlje.
Tako je Podgorica bila primorana da poveća poreze, zamrzne plate u javnom sektoru i ukine plaćanje porodiljskih naknada.
Taj primjer briselski portal Euroaktiv navodi u opširnoj analizi o tome iz kojih interesa i na koji način Kina širi uticaj na Balkanu.
Ukoliko Kineska korporacija za puteve i mostove (CRBC) uspješno završi autoput Beograd – Bar dobiće vrijednu referencu za buduće infrastrukturne projekte širom Evrope. Isto važi, navodi portal, i za izgradnju mosta Pelješac koji je od strateškog značaja za Hrvatsku.
Kada je riječ o kineskom uticaju u Evropi mnogi smatraju da je riječ o istom uticaju poput ruskog. Međutim, to je netačna pretpostavka, jer Kina, za razliku od Rusije, ima mnogo toga da dobije od kontinuirane integracije i stabilnosti u Evropskoj uniji, jer je EU zapravo najveći trgovinski partner Kini.
U 2010. godini kineski državni savetnik Dai Binguo izašao je sa pojmom o tri ključna interesa koja pokreću kinesku spoljnu politiku – bezbijednost postojećeg režima, očuvanje suvereniteta i ekonomski razvoj, a sve zajedno, ocjenjuje Euroaktiv, vodi održivosti kineskog političkog sistema na čelu sa Komunističkom partijom.
Tržište Balkana nije od posebnog interesa za kineske kompanije kada je riječ o trgovini i investiranju. Kada je riječ o biznisu, kompanije na zapadu Evropske unije su daleko zainteresovanije za kineske kompanije.
Ali, tu leži paradoksalni značaj Balkana za razvoj ekonomskih veza sa Evropskom unijom, a na taj način i ekonomskog razvoja Kine.
Balkan je značajna trgovinska ruta koja povezuje grčku luku Pirej sa ostatkom Evropske unije. Ovo je takođe oblast gdje bi kineske kompanije mogle da ispitaju svoje kapacitete na evropskom tržistu.
Povečane zavisnosti Balkana od kineskih investicija omogućava Kini da napravi političke koncesije, koje će iskoristiti u procesu očuvanja svog suvereniteta, kao jednog od kljucnih kineski interesa.
Tajvan, Hong-Kong, Tibet, Sinkjang i Južno kinesko more su najčešće nazivani ključnim kineskim interesima gdje Kina ne toleriše mješanje bilo koje druge države koja se suprotstavlja oficijalnoj kineskoj politici po ovim pitanjima.
Na Balkanu, Srbija pruža najveću podršku oficijalnoj kineskoj politici kada je riječ o Tibetu i Sinkjangu.
Iako je takav stav Srbije delimično motivisan činjenicom da Kina ne priznaje kosovsku nezavisnost, podršku Srbije treba gledati i u svjetlu ekonomske podrške koju dobija od Pekinga.
Ako jednog dana države na Balkanu budu postale članice Evropske unije, one će biti svojevrsni predstavnici kineskih interesa u rješavanju pomenutih spornih pitanja sa kojima se suočava Kina, ocjenjuje Euroaktiv.
U tom smislu EU bi trebalo da preispita svoje investicione korake ka Balkanu.
Rast kineskog uticaja na Balkanu, naime, umnogome je posljedica toga što države na u regionu veoma često nemaju mogućnosti da pristupe jeftinim fondovima EU za infrastrukturne projekte.
I ono što možda čini najprivlačnijim kineske investicije jeste procedura o javnim nabavkama Evropske unije, koja nije tako privlačna za balkanske države.
Upravo slučaj željezničke pruge Beograd-Budimpešta predstavlja dobar primjer. Dok je Srbija nastavila radi na ovoj pruzi, izgradnja mađarskog dijela je odložena, dok taj projekat Budimpešta ne usaglasi sa pravilima o javnim nabavkama EU. Beta/Tanjug