VAREŠ – Od aprila 2018. godine u jezeru Nula u Varešu planirano je testiranje prototipa bagera za podvodno rudarenje. Građanima BiH, prvenstveno Vareša “VAMOS” testiranje predstavljeno je kao “EU megaprojekat” koji “Zamrli Vareš vraća u život”. Ali naprotiv…
Jedini razlog prevoza robota od mjesta proizvodnje u Engleskoj do Vareša u BiH jeste prikupljanje podataka o efikasnosti mašine i razmjerama zagađenja okoline, pa “VAMOS” robota na dalekom putu prati i postrojenje za monitoring utjecaja na okoliš.
Kako se radi o sasvim novoj tehnologiji, razmjere uticaja na okolinu ove alternativne metode rudarenja su krajnja nepoznanica i samim autorima projekta koji reklamiraju mogućnost manjeg uticaja u odnosu na konvencionalno rudarenje zbog smanjenih vibracija i emisija prašine, ali predviđaju zagađenje podzemnih voda, te upozoravaju i na mogućnost izliva toksičnih hemikalija u vodu, te pokretanja klizišta.
Čak i da se ne dogodi nikakvo prosipanje toksičnih hemikalija, što je teško vjerovatno jer se radi o prototipnoj mašini koja bi bila podvrgnuta velikom pritisku, samo kopanje rude na dnu jezera Nula dovelo bi do oslobađanja pola periodnog sistema elemenata u jezero, što bi imalo katastrofalne posljedice na vodu u jezeru Nula i rijeci Stavnji.
Jezero Nula nije kreirao samo mali potok koji se ulijeva u jezero, nego i veliki broj izvora koji su otvoreni usput, duboko je više od 100 metara i vrlo je važan dio sistema podzemnih voda. Bilo kakvo onečišćenje jezera predstavlja opasnost zagađenja izvora pitke vode oko Vareša.
Istina je da “VAMOS” nije projekat EU, nego projekat evropskih proizvođača bagera koji su aplicirali i dobili sredstva iz “Horizon 2020” programa Evropske komisije. “VAMOS” nije “najsavremenija oprema rudarenja” nego samo prototip i najneispitanija oprema rudarenja.
“VAMOS” je možda dobra poslovna ideja za proizvođače, jer se radi o podvodnom bageru, koji uz pomoć hidrostatskog pritiska izbacuje rudu na površinu vode, voda apsorbuje zvuk i prašinu tako da se očekuje i manji otpor lokalnog stanovništva koje ne vidi šta se dešava pod vodom.
Realizacijom “VAMOS” projekta u Varešu bi se prekršila sva opšta načela Zakona o vodama FBiH.
Pored 32.000 evra za Fondaciju, jedino što bi Vareš dobio od “VAMOS” projekta jeste da bi poslao poruku da je nekada bio rudarski gigant, a da je sada pogodan za testiranje novih tehnologija i monitoring uticaja na okolinu i stanovništvo pa bi se slične prilike za Vareš mogle otvoriti i u budućnosti.
vasvares.org
