Građani Srpske duplo manje vrijede od građana FBiH!!!

   – Naknada za duševnu bol zbog smrti bliskog srodnika u FBiH 20.000, a u RS 10.000 KM

   – U RS visina odšteta po slobodnoj procjeni sudija, dok u FBiH postoje Kriteriji

   – Ovakvom praksom profitiraju – OSIGURAVAJUĆE KUĆE U RS

BANJALUKA, SARAJEVO, Građani Republike Srpske, njihove ruke, noge i ostali dijelovi tijela, kao i duševna bol vrijede duplo manje nego građana Federacije BiH, skandalozni su rezultati istraživanje sudskih presuda za naknadu nematerijalne štete koje je uradio poslovni portal CAPITAL.ba.

Sudovi za smrt, trajni invaliditet, pretrpljeni strah građanima Republike Srpske dosuđuju znatno manje novčane iznose za nematerijalnu štetu, nego što to čine sudovi u Federaciji BiH.

Sudijama u Srpskoj je ostavljeno na volju da procjenjuju iznos odštete, za razliku od FBiH čiji je Vrhovni sud usvojio „Orijentacione kriterije iznosa za utvrđivanje pravične novčane naknade za nematerijalnu štetu“.

Presuđujući po ovim kriterijumima sudovi u Federaciji BiH za smrtni slučaj bliskom srodniku dosuđuju novčanu odštetu za duševnu bol 20.000 KM, a na primjer za smanjenje životne aktivnosti od 10 odsto 5.000 KM. Sudovi u Republici Srpskoj za smrtni slučaj dosuđuju odštetu od maksimalno 10.000 KM, a za smanjenje životne aktivnost dvije hiljade KM manje nego u FBiH.

„Ne postoji osnov po kom bi građanin Republike Srpske bio materijalno manje vrijedan građanin od građanina Federacije Bosne i Hercegovine. Ko profitira sa ovakvim stavovima sudova u Republici Srpskoj? S obzirom da najviše građana izgubi život ili ostane invalid u saobraćajnim nesrećama, najviše profitiraju osiguravajuća društva, koja su osigurala ili oštećene ili štetnike od slučaja nastanka štete trećim licima”, kaže pravnik Din Tešić.

On je za CAPITAL sa pravnog stanovišta analizirao šokantnu činjenicu da životi građana u BiH za sudove nemaju istu vrijednost.

Tešić: Kršenje Ustava

Koliko su građani Bosne i Hercegovine jednaki pred zakonom? Da li uopšte imaju približno jednaka prava i obaveze? Postoji li diskriminacija u Bosni i Hercegovini i kako utvrditi diskriminaciju? Kojom metodom? Koje društvene grupe, organe i organizacije uzeti u obzir prilikom istraživanja, a i koje oblike diskriminacije istražiti?

Odgovoriti na postavljena pitanja bi bio nemoguć i neizvodljiv zadatak.

U određenom slučaju, ili slučajevima, diskriminacija je toliko očigledna da ne treba provesti istraživanje kako bi se utvrdilo njeno postojanje, obim ili intenzitet. Ona je jasno pokazala svoje lice. Jednakosti građana, bar pravnoj, država i društvo koje teže socijalnom miru, moraju posvetiti ozbiljnu pažnju. Država Bosna i Hercegovina zasnovana je na demokratskim načelima, a među njima je osnovno načelo vladavine prava. Jeste da je u pitanju država koja ima specifičan oblik uređenja, (sastoji od Federacije Bosne i Hercegovine, Republike Srpske i Brčko distrikta, koji je kondominium entiteta), ali njeni građani su državljani, kako Entiteta, tako i Bosne i Hercegovine i time su nosioci istih osnovnih ljudskih prava i sloboda na području čitave Bosne i Hercegovine. Osnovna prava i slobode građana Bosne i Hercegovine nisu zagarantovana samo entitetskim ustavima, već i Ustavom Bosne i Hercegovine.

Dužnost je svih organa, a naročito sudova u Bosni i Hercegovini, da djeluju na tome da se zakon primjenjuje podjednako na sve građana Bosne i Hercegovine, nezavisno o kakvom je postupku riječ, ako ništa, i zbog tog što je pravo na pravičan postupak u građanskim i krivičnim stvarima zagarantovano Ustavom.

Pitanje koje se već duže vrijeme postavlja pred odgovornu pravnu misao Bosne i Hercegovine glasi: Da li se različita sudska praksa u istovjetnim postupcima može smatrati slobodom sudijskog uvjerenja ili je u pitanju očigledno narušavanje prava pojedinica? U kom slučaju nema mjestu slobodi sudijskog uvjerenja, pošto ta ista sloboda narušava osnovna prava i slobode građana?

U određenim slučajevima očigledno nema mjesta sudijskoj slobodnoj odluci! Ma koliko vrijedna tekovina civilizacije bilo slobodno sudijsko uvjerenje (naspram prevaziđene strogo formalne primjene norme), ono mora biti ograničeno, kako samim zakonom (procesnim i materijalnim), tako i stavovima viših sudova.

Vrhovni sud Republike Srpske sa sjedištem u Banja Luci, kao najviši sud u Republici, obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona. On u skladu sa Zakonom o sudovima zauzima načelne stavove radi usaglašavanja sudske prakse o pitanjima za koja ocijeni da su od značaja za jedistvenu primjenu zakona u Republici Srpskoj. Šta ako po nekom pitanju Vrhovni Sud Republike Srpske nije zauzeo načelan stav; da li bi sudovi Republike Srpske trebali uzeti u obzir i stavove sudova u Bosne i Hercegovine prilikom donošenja odluka kako bi izjednačili prava građana Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine? Ako uzmemo u obzir Ustav Bosne i Hercegovine, i da je u pitanju jedna država, onda bi trebali! U praksi se to ne čini! Ne postoji osnov po kom bi građanin Republike Srpske bio materijalno manje vrijedan građanin od građanina Federacije Bosne i Hercegovine. Građani Bosne i Hercegovine moraju biti isti pred zakonom.

Kako ne okarakterisati stavove sudova u Republici Srpskoj kao narušavanje osnovnih ljudskih prava građana, jer se građanima Republike Srpske, kao oštećenim stranama, ne dosuđuje na ime nematerijalne štete, ista ili približno ista nadoknada, koja se dosuđuje građanima Federacije Bosne i Hercegovine?

Sud, kao specijalizovana institucija, nosilac je posebne odgovornosti da štititi osnovne vrijednosti kao što su pravda, istina, slobode, dostojanstvo čovjeka, tolerancija. Zbog čega je onda (prema sudijskom uvjerenju) duševna bol zbog smanjenja životne aktivnosti građanina Republike Srpske, gubitka bliskog lica, manje vrijedna od građanina Federacije Bosne i Hercegovine?

Sudovi Federacije Bosne i Hercegovine i Brčko distrikta su obavezni prilikom donošenja svojih odluka da primjenjuju Orjentacione kriterije iznosa za utvrđivanju visine pravične naknade nematerijalne štete i istih se pridržavaju.

Ako uporedimo navedene visine pravične novčane nadoknade nematerijane štete, sa nadoknadama koje sudovi dosuđuju u Republici Srpskoj, dolazimo do zaključka da se duplo veća nadoknada dosuđuje građanima Federacije Bosne i Hercegovine i Brčko distrikta, neko građanima Republike Srpske! Zbog čega?

Osnovni sud u Prijedoru je 2012. godine dosudio majci za gubitak sina 9.000 KM, supruzi za gubitak bračnog druga 7.000 KM, malodobnom djetetu koje se nalazi na odgoju i izdržavanju kod roditelja 10.000 KM, punoljetnom djetetu 10.000 KM; da je za ovaj slučaj bio nadležan jedan od sudova Federacije Bosne i Hercegovine primjenom Orijentacionih kriterija svim oštećenima bi bilo dosuđeno po 20.000 KM.

Okružni sud u Banja Luci, svojom presudom iz 2014. godine, na strani 4 obrazloženja, utvrdio je da za 10% umanjene životne aktivnosti tužiteljici pripada nadoknada štete u iznosu od 3.000,00 KM; primjenom Orjentacionih kriterija oštećenoj bi bilo dosuđeno 5.000,00 KM.

U drugoj presudi iz 2014. godine, Okružni sud u Banja Luci, oštećenom na utvrđenih 27,5 % umanjene životne aktivnosti dosuđuje 8.500,00 KM i time potvrđuje prvostepenu presudu Osnovnog suda u Banja Luci; primjenom Orijentacionih kriterija oštećenom bi bilo dosuđeno 13.750,00 KM.

Koji je osnov po kom su građani Republike Srpske manje vrijedni od građana Federacije Bosne i Hercegovine?

Nadoknada nematerijalne štete predstavlja satisfakciju (zadovoljenje) kojom se ublažavaju poremećaji u duhovnoj (psihičkoj) sferi oštećenog. Ona nije cijena bola koji se trpi i ne predstavlja supstituciju imovinskih vrednosti umesto ličnih dobara, ali je nadoknada.

Ko profitira sa ovakvim stavovima sudova? Štetnici, ili lica koja umjesto štetnika moraju nadoknaditi štetu, a to su pretežno osiguravajuća društva, koja su osigurala ili oštećene ili štetnike od slučaja nastanka štete trećim licima (npr. obavezno osiguranje od auto odgovornosti.) !

Zaključak

Što je prije moguće Vrhovni sud Republike Srpske treba donijeti kriterije o utvrđivanju visine nadoknade štete po kojima bi postupali sudovi u Republici Srpskoj uzimajući u obzir postojeće Orjentacione kriterijima iznosa za utvrđivanju visine pravične naknade nematerijalne štete Vrhovnog suda Federacije Bosne i Hercegovine.

U međuvremenu, dok Vrhovni sud Republike Srpske ne donese potrebne kriterije, sudovi u Republici Srpskoj trebali bi prilikom dosuđenja nadoknade nematerijalne štete građanima Republike Srpske, uzimati u obzir visinu nadoknade štete koju sudovi dosuđuju građanima Federacije Bosne i Hercegovine. Samo na ovaj način utvrđivana nadoknada, ne bi narušavala osnovna ljudska prava građana Republike Srpske.

Izvor: CAPITAL